bwv 1056 - largo

Johann Sebastian Bach

nedir bu bwv? klavsen ile ne alakası var? diye soran birini google almış benim bu gariban bloğa kadar getirmiş!.. bazen bu yapay zekalar beni gerçekten çok şaşırtıyorlar.. arkadaş bu sorunun cevabını verecek binlerce sayfa var.. yada arayan kişi google'da üç bin bilmem kaçıncı sonuca kadar gitmiş:)).. bwv nedir? gibi bir şeyi yazabileceğim bir blog değil burası ama bari renklendireyim de yazayım derken, aklıma hastası olduğum bach'ın 5 numaralı piyano konçertosunun 2. bölümü olan largo geldi.. ne alaka diyeceksiniz ama bahaneyle bu muhteşem eseri de paylaşmış olayım dedim... bach eserlerinin tüm muhteşemliği içinde largo ne kadar ön plana çıkar? tartışılır ama nedense pek bi severim bu bölümü..

bwv ifadesinin klavsen ile hiç bir alakası yok, sadece j. s. bach üstad ile alakası var bwv'nin.. j.s. bach eserleri katalog haline getirilmiştir ve bir çok bestecinin eserlerinde görülen opus (op) yerine kullanılmaktadır... opus eser anlamına gelmektedir ve bestecilerin kronolojik olarak eser numarasını verir.. eskiden besteciler eserlerine pek isim vermezlerdi.. verilen isimler çoğu zaman sonradan verilmiştir ve muhtemelen gerçekleri de pek yansıtmıyordur.. mesela ay ışığı sonatı gibi... beethoven çok başka bir şeyi anlatmış olabilir ama bugün bizim için moonlight denince akla beethoven gelir... gerçekte 14 numaralı piyano sonatıdır ve quasi una fantasia olarak da bilinir... eserler sonradan kataloglandiğı için, op. yada bwv gibi kısaltmalarla verilir eserler... mozart eserlerinde de k yada kv görürüz, bunun anlamı kv - köchel-verzeichnis'tir çünkü mozart eserlerini kataloglamaya başlayan kişi köchel'dir...

bwv ise bach werke verzeichnis yani bach eser kataloğudur.. bu katalog 1950 yılında oluşturulmaya başlanmıştır ve sürekli gözden geçirilmektedir.. tabii bu işler önceki derlemeleri ve bilgileri baz alarak yapılan ekip işleri ve bach eser kataloğunu düzenlemeye başlayan ilk editör de wolfgang schmieder.. mozartın kv ibaresi ve op. ifadesi kronolojik sırayı verirken, bach'ın bwv kısaltması eser türlerini vermektedir... mesela bwv 1041-1065 konçertoları, bwv 1066-1071 ise uvertürleri vermektedir.. 1041 ile 1071 arası ise orkestra eserleridir... gibi.. onlar da kendi aralarında olabildiğince kronolojiktir..

özellikle eski bestecilerin eserlerinin özgünlüğü ve tarihleri kesin değildir, bazı eserler sonradan birileri tarafından tamamlanmış, monte edilmiş ya da karıştırılmış olabilir.. özellikle de bugün kullanılan eser isimleri de gerçeklerden çok uzak olabilir.. mesela mozart'ın küçük bir gece müziği (eine kleine nachtmusik) diye bir şey aslında yoktur.. mozart sadece bir kenara böyle bir not düşmüş ve aslında serenad'ı kast etmiş.. bir sakıncası var mı sonradan isimler verilmesinin? tabii yok, neden olsun..

j. sebastian bach'ın 5 numaralı piyano konçertosunun 2. bölümü olan largo'nun aklıma gelmiş olmasının bir diğer sebebi de bu karışık işler işte... asıl sebep, dinlemeden uyuyamadıklarımdan olması, bir kez daha belirteyim... öncelikle; mesela bu eser aslında piyano konçertosu değil, klavyeli çalgılar için.. yani klavsen (harpsichord) için.. bir çok yerde piyano konçertosu diye geçiyor.. önemli mi ne olduğu? tabii ki değil:).. yahu hiç bir şey öyle sanıldığı gibi önemli filan değil.. adamcağız elinden geldiğince bestelemiş işte bir şeyler.. dinliyoruz severek..

bu arada; özellikle türkçe yazılmış ciddi kaynak buldukça paylaşıyorum konu ile ilgili.. tam da bu benim nedense benim oldu:)) largo ile ilgili bir makale çok hoşuma gitti.. konu müzikal retorik açısından largo bölümünün incelenmesi.. çukurova üniversitesi devlet konservatuvarı öğretim üyesi ulviyye güler tarafından yazılmış bir makale..

Johann Sebastian Bach (Bwv 1056) Fa Minor Piyano Konçertosu’ndaki Largo Bölümüne Müzikal-Retorik Yaklaşımlar

piyanist maria joao pires yorumuyla j. s. bach eseri harpsichord ve yaylı orkestra için konçerto no. 5, f minor, bwv 1056.. tam olarak bu aslında...

yüzlerce bach şaheserinden sadece biri ve evet en şaheseri de değil tabii.. bu konçerto oldukça kısa ve üç bölüm tekmili birden toplasanız 10 dakika.. ilk ve son bölümler de çok iyi, mutlaka tamamını dinleyin..

bwv'den nerelere kadar geldik.. tuhaf blog burası valla.. ama konuyu özetleyelim; bwv 1056 dediğiniz anda, herkes eliyle koymuş gibi bulur bu eseri.. isterse piyano konçertosu densin, isterse klavsen yada başka bir şey.. bwv 1056 budur.. ikinci bölümü ise largo'dur.. şu yukarıdaki..

ama şöyle bir sorun da bir kenarda durmaktadır: bach'ın bu konçertoları hep toplamadır.. puzzle gibi.. çoğu zaman kendisi önceki eserlerini birleştirmiştir yada başka kişiler kurcalamışlardır.. bu eserin 1 ve 3 numaralı bölümlerinin, notaları kayıp bir keman konçertosundan geldiği belirtilmektedir.. ikinci bölüm largo ise bir obua konçertosunun klavsen için düzenlenmiş halidir.. tabii bunları yapan bizzat bach ustanın kendisi.. yani başkaları yaptı zannedilmesin.. bach'ın diğer konçertoları da böyle.. 

bu largo bölümü aynı zamanda telemann'ın flüt konçertosunun andante bölümü ile de büyük benzerlik göstermektedir.. emin olmak için gidip kurcaladım sağı solu çünkü hassas işler bunlar, benzerlik gösteriyor demiş uzmanlar.. yahu ne benzerliği, aynısı..

j.s. bach, telemann tarafından kurulan ve leipzig şehrinde bulunan collegium musicum’un direktörümüş o zamanlar... sürekli performanslar düzenliyorlarmış toplanıp.. işte tam olarak o dönemlerde bestelemiş bach klavsen konçertolarını.. muhtemelen kendisine ait eserler yanında telemann eserini de araya monte etti.. yani günümüzdeki gibi eser aşırma vs yok o zamanlar çünkü o bestecilerin eser aşırmalarını gerektirecek bir fakirlikleri yok.. "şu benim flüt konçertosunu çevir hadi klavsene, bakalım becerebilecekmisin" demiştir, o da al senden daha iyi yaptım demiştir falan filan.. yada "abi benim keman konçertosunun ortası boş kaldı, ver şu flüt konçertonu, araya sıkıştırayım" demiştir.. bu daha mantıklı sanki:)).. arkadaş müzisyen oyunları bunlar tabii birileri yanlışlıkla notları karıştırmadıysa:)).. olamaz mı yani.. bach, telemann yada birileri güzel harmanlamışlar tabii.. uzmanlara göre işin aslı şu: bach ve telemann arkadaşlar... büyük bir keyifle telemann'ın eserini detaylandırıyor bach ve telemann mutluluk duyuyor.. bu paslaşmalar defalarca yapılmış da olabilir tabii..

g. p. telemann twv 51 flüt konçertosu..

tabii iş bu kadarla da bitmiyor.. bach kendi eserlerini defalarca sürüyor piyasaya:)).. şu bizim largo aşağıda da var.. bereket ilk bölümün başında.. ich steh mit einem fuss im grabe kantatında da kullanmış bach aynı ölçüleri... galiba bach da bu esere hayran benim gibi.. "ne muhteşem bestelemişim, kullanayım şunu her yerde" demiş herhalde.. ama bilimsel verilere göre ilk besteleyen telemann.. flüt konçertosunun ilk olduğu düşünülüyor bu eserler içinde..

bach - cantata ich steh mit einem fuss im grabe bwv 156..

cantata ich steh mit einem fuss im grabe bwv 156; bach'ın dördüncü ve son kantatı olan bu eserin ilk bölümü sinfonia obua ile başlıyor ve yukarıda izlediğiniz üzere, bizim largo bu.. bach, obua için daha önce yazmış olduğu konçertodan bu esere almış ve daha sonra da klavye için konçerto bwv nin de ortasına koymuş largo olarak.. telemann'ın eserini de dahil edersek, düzenlemenin düzenlemesinin de düzenlemesi oluyor largo.. gerçekten çok sevmiş demek bach da bu eseri.. onunla aynı zevke sahip olmak da güzel bir şey.. okuduğum her kaynakta "bach aslında bu melodiyi daha önce şu eserde kullanmıştı" lafını gördüm ve en sonunda telemann çıktı altında..

bizim kültürümüze hiç de uzak olmayan bir eser... ich steh mit einem fuss im grabe, bir ayağım mezarda anlamını taşıyor... ama bir ayağı çukurdayken de değilken de hep dindardı bach, bizim gibi yaşlanınca hacca gideyim de belki günahlarım affolur mantığında değildi.. 

bwv 1052-1057 numaralı konçertolar, altılı bir set olarak düşünülmüş ve bach’ın ünlü brandenburg konçertolarının dışındaki tek konçerto grubudur... 1058 ve 1059 numaralı konçertolar ise bach’ın kendi notlarına göre ayrılmıştır.. 1052-1059 arasındaki tüm konçertolar günümüze kadar el yazmaları ile ulaşabilmiştir ve çalınabilir durumdadırlar... neredeyse diğer tüm enstrümanlar için bestelediği konçertoların tamamını klavsene de uyarlamış bach..

piyano, iki yüz yıldır çok popüler hatta en popüler enstrüman ama oldukça yeni bir enstrüman sayılır.. piyanodan çok farklı bir mekanizmaya sahip olmakla birlikte, klavsen yani harpsichord piyanonun atası demeyelim de, abisi sayılır diyelim çünkü gerçekten oldukça farklı, bach'ın oldukça ilgisini çekmiş olmalı.. mesela her enstrüman için eser yazan vivaldinin klavsen için yazılmış bir eseri yok..

bildiğim kadarıyla, bach piyanoya yetişti yani bach hayattayken piyano vardı ama bir rivayete göre, bach piyanoyu beğenmemiş.. beğenmemiş değil de, sesini yetersiz bulmuş.. o dönemdeki piyanoları günümüz konser piyanoları gibi düşünmemek lazım.. sesi yetersizmiş.. tabii şunu da düşünmek lazım; ses amplifikasyonu yok.. şimdi biz alıştık tabii koskoca orkestranın yanında piyano bangır bangır çalıyor.. 1700'lerde çalın bakalım ne çıkacak ortaya.. derken, aklıma lavta filan geldi:)).. onların sesi nasıl çıkıyordu?.. konuyu kapadım:)).. ama aklım da takıldı şimdi..

bach, klavsen konçertolarını yazan ilk kişi muhtemelen.. bu konçertolar da yazılmaktan çok yeniden düzenlenmiş... klavsen için yazdığı konçertonun tamamı diğer enstrümanlar için yazdığı bestelerin yeniden işlenmesi.. bir yerde okudum, galiba bu klavsen yeniden yazımlarını çocukların eğitim materyali olsun diye hazırlamış.. dünyadaki tüm çocukların eğitimi için yada belki toplam 20 çocuğundan yaşayan 13 tanesinin.. aile değil, okul maaşallah.. en azından üç tane sağlam müzisyen çıkarmış aileden.. fazlası varsa, bilmiyorum.. okul masrafı çıkmasın, servise para vermeyeyim, benim bestelerle yetiştireyim şu veletleri demiş bach.. ciddi bir kaynakta okudum:).. bu çok önemli bir bilgi çünkü yüzlerce yıl öncesinde bach vb bestecilerin ne amaçla neler yaptığını bilmek de mümkün değil..

onu oradan almış, buraya eklemiş, obua konçertosunun largo bölümünü klavsen konçertosunun ikinci bölümünde kullanmış vs vs derken için dışım largo oldu.. aşağıda obua konçertosunu da paylaşıp bitireyim artık.. 34:07 den itibaren obua konçertosunun largosu var, siz yine de tamamını dinleyin derim, oldukça eğlenceli.. yine de en muhteşemi klavsen konçertosunun piyano ile seslendirilen largosu..