çocuklar neden yarıştırılır?


bu yazıyı 3 ay önce yazdım ama paylaşıp paylaşmamaya karar veremediğim için öylece duruyordu kenarda... biraz ince eleyip sık dokunmadan paylaşılacak bir yazı değildi ve zaten şimdi bir çok yeri sildim attım... bu yazının, bu sayfada da sürekli bahsettiğim çocukları, gençleri, aileleri ve öğretmenleri üzmesini kesinlikle istemem çünkü onların başarılarıyla gururlanıyoruz ve her birini yürekten kutluyoruz... bir çoğunun yazacaklarıma katılacaklarından da neredeyse eminim... beni şimdiden en çok üzen şeyi de yazayım: eğer okurlarsa, derece almış olan o çok takdir ettiğim gençler bana çok bozulacaklar gibi geliyor ve üstelik özellikle onlar için yazıyorum aslında şu anda... kazandıkları dereceler, elde ettikleri başarılar bizim için çok büyük bir gurur kaynağı oluyor ama keşke bu gururun sebebi alınan dereceler değil de, sadece verilen konserler olsaydı, aldıkları birinciliklerle değil de sadece eserleriyle ve yorumlarıyla tanısaydık kendilerini... yarışmalardan derecelerle dönen genç sanatçılarımızı çok seviyorum ve elimden geldiğince paylaşıyorum... yarışmalar artacak, derece alan genç yetenekler de artacak ve ben yine gururla aynı şekilde paylaşacağım ama sadece konserlerini ve eserlerini paylaşmayı tercih ederdim...

aslında bütün yazacağım da yukarıdaki paragraf ama biraz da açmak gerekir belki konuyu... bakmayın benim bu blogta sürekli başarılı gençlerden, çocuklardan, yarışmalardan ve derecelerden bahsettiğime, özellikle çocukların yarışmalarda yarıştırılıyor olmalarına ciddi biçimde karşıyım... gençlerin yarışmalarına da karşıyım... zorunuz ne sizin kardeşim çocuk ve genç müzisyenlerle?... büyükler ne yaparlarsa yapsınlar, beni pek de ilgilendirmiyor diyeceğim ama o da çok ilgilendiriyor çünkü;

sanatın içinde yarışma gibi bir şey olmasına zaten karşıyım her şeyden önce...

sanatın ruhuna aykırı değil mi yarışmak?... en başta sanatçıların karşı çıkmaları, kabullenmemeleri gerekmiyor mu sanat alanında yapılan yarışmaları ve verilen ödülleri?... "manevi değeri olan ödülleri, onur ödüllerini vb ödülleri bunun dışında tutuyorum"...

yarışmak, sanatın ruhuna ne kadar aykırı ise, çocuk ruhuna da o kadar aykırı değil mi?... çocuklar yarışmazlar, yarıştırılırlar... çocukların yarışması "benim babam senin babanı döver" kadar masumken, o çocuğu bach ve vivaldi üzerinden yarıştırmak da nedir?...

yetenekli olsun yada olmasın, her çocuk mutlaka sanat ile uğraşmalı... her çocuk şiir yazmalı, resim yapmalı, dans etmeli... ama yarışmamalı... çocukları yarıştırmanın herhangi bir mantığı var mı?... çocukları "deha" "üstün yetenekli" "prodigy" "talent" vs vs vs şeklinde sınıflandırmak da neyin nesidir? bunun mantığını bilen var mı?... çocuk dünyanın gelmiş geçmiş olabilecek en üstün yetenekli dehası olabilir, bunu o çocuğun bilmesine gerek var mı?...

dahi bir çocuğun varlığı kime ne fayda sağlar?... evet, dünya için bir kazanımdır... zamansal ve mekansal olmayan büyük bir evrensel öneme sahiptir... peki belli bir kesimin o çocuğu sahiplenmesi de nedir?...

yarışmalara genelde hepimiz derece alan çocuğun gözünden bakarız... evet, muhteşem ötesi çocuklar var dünyada... ülkemizde de... hayran kalmamak mümkün değil... en zor eserleri 7 yaşındayken çalandan, 10 yaşında besteleri operaları olana kadar... peki üç çocuk derece alırken -ki bir tanesi diğer ikisinden de iyi!- yarışmaya katılan diğer çocukların gözünden de bakmak gerekmez mi?...

derece alamayan çocuğun gözünden ne nasıl görünüyordur az çok malum olabilir... derece alamayan çocuk çok üzülebilir... daha iyi olabilmek için daha çok çalışması gerektiğini düşünebilir... travma geçirebilir yada büyük bir olgunlukla karşılayabilir... kendisine büyük bir haksızlık yapıldığını da düşünebilir, iyi bir müzisyen olamayacağını da... bilemem, her şey olabilir... o yaşlardaki çocukları anlayabilme konusunda bilim yetersizken, bizler anlayıveririz, o apayrı bir sorun zaten ama ben şunu sormak istiyorum: "derece alan çocuğun gözünden nasıldır durum?"... bunun pek üzerinde durulmaz nedense... zannedilir ki her şey olağanüstü güzellikte ve pespembe onun için...

bu sayfada ben de dünyanın en büyük yarışmalarında derece alan olağanüstü çocukları bolca paylaştım... en son menuhin keman yarışmasında derece alan çocukları paylaştım zannedersem... her iki çocuk da sanki 50 yaşında kemancılar gibiydiler... haklarındaki yorumları da okudum uzman görüşünden, hemen hemen benim bahsettiğim noktada yorumlardı... 40 sene sahne tozu yutmuş 10 ve 11 yaşında çocuklardı... zaten o uzmanları da anlayabilmiş değilim, bizlerden farklı cümleler de kurmuyorlar...

peki bu çocuklar hayatlarının geri kalanında ne yapacaklar?... bunun cevabını bilen var mı?...

en makul ihtimalle, 25 yaşında gelmesi gereken noktaya 9 yaşındayken ulaşmış olan çocuk, 25 yaşına geldiğinde ne yapacak?... kendisine nasıl bir çıkış yolu bulacak?... sürekli kendisinden daha fazlası mı beklenecek?... ben bilmiyorum, bu soruların yanıtlarını child prodigy yarıştıranlar vermeliler... yarışmalardaki jüri üyeleri meslek hayatlarının zirvesine 15 yaşındayken gelmek isterler miydi?... peki bu yazıyı okuyanlar? ister miydiniz meslek hayatınızın zirvesine 17 yaşındayken ulaşmayı?... bu arada ben sanata meslek olarak da bakamıyorum ama o da apayrı zor bir konu...

toplum içinde çok ciddi travmalar yaşayan/yaşamakta olan (şu an bunu okuyan birinizin çocuğu ciddi travma yaşıyor olabilir mesela, bi ara ilgilenin çocuğunuzla), ama ailesi, öğretmenleri, hatta psikoloğu, rehber öğretmeni ve sınav koçu! tarafından bile anlaşılamayan o kadar çok çocuk varken ve o çocuklar hiç anlaşılamadan büyürlerken; bu yarışmaları düzenleyenler filan acaba bu sorduğum sorularının kaçına cevap verebilir durumdalar?...

ben hiç 8-10 yaşlarında tiyatro ustası child prodigy filan tanımıyorum... varsa bile belki bir yerlerde bir tane vardır, ukalalık da yapmayayım... mesela 10 yaşlarında olup da arthur miller'ı olağanüstü bir şekilde yorumlayabilen bir talent! var mı?... paganini, vivaldi, chopin yorumcuları var ama!... müzik konusunda yetenekli çocuklarla zorunuz nedir?...

çocuk kompozitör ve çocuk virtüöz var ama neden çocuk sinema dehası yok? yada mimari bir deha çıkmıyor çocukların içinden?... ben çala kalem, yüksek sesle düşünür gibi yazıyorum bunları... zırvalıyor da olabilirim ama en azından belki birileri verebilir bu soruların yanıtlarını...

çok hatalı şeyler de yazıyor olabilirim... ikna edici şekilde uyarın beni, hemen silerim...

şimdi biraz kurcaladım sağı solu, "henüz otuz yaşına gelmeden film çeken yönetmenler" diye bir şey buldum... ilginç değil mi?... üşenmeyin, bakın, karşınıza çıkacak... buster keaton, orson welles, kubrick, bertolucci vs vs... 30 yaş! sinema için çok geç değil mi? 11 yaşında virtüözden, 9 yaşında kompozitörden bahsederken... virtüözlük ve bestecilik sinema yönetmekten çok daha kolay ve basit bir şey mi?... film yönetmeni çocuklar yarışması neden yok?... üstelik bence 8 yaşında bir çocuk sinema filmi yönetse, çok da harika bir film olacağından eminim... kazık gibi insanlar, fantastik filmler çekeceğiz diye uğraşıyorlar ve bence öyle matah da olmuyor o filmler... neredeyse tamamı uyduruk... 10 yaşında bir çocuk o filmin üstesinden çok daha iyi gelmez mi?... fantastik hayat insanların değil, çocukların hayatıdır aslında... baktığı her yerde dolar işareti gören koca koca adamlar, çocukların hayatına burunlarını sokup duruyorlar...

bu yarışmalar ve ödüller... hatta eğitim... acaba çocukların içindeki fantastik yaşamı öldürüyor olabilir mi?... eğitimin öldürdüğü kesin zaten, neden yazdım ki onu!... çünkü çocukları özgür bırakan yarışma ve eğitim sistemi yok... ezbere vivaldi çalacaksın, chopin çalacaksın diyorlar... notaya bağlı tabii ve notaya bakmadan... çocuklar için uygun bir yol mu bu?... neden hayatı sahnelerde geçmiş sanatçılar önlerinde nota, yanlarında nota çeviricisi ile çıkıyorlar sahneye?... vardır benim akıl edemediğim teknik bir detayı...

belki de özgür kaldıkları için vivaldi, paganini yada mozart oldular öncekiler?... kim bilir... acaba bu sebeple mi yüzlerce yıl öncesinde kaldılar ve bir daha doğru düzgün müzik dehası çıkmadı?...

konu müzik olunca, yüzlerce yarışma düzenleniyor... başka hiç bir konuda çocuklar bu kadar çok yarıştırılmıyorlar... çok ilginç, konunun müzik olması da yetmiyor!... bildiğim yarışmaların neredeyse tamamına yakını keman ve piyano yarışmaları... ilginç değil mi?... diğer enstrümanlarda yarışma çok az... neden?...

çocuklar klasik müzik dışında yarıştırıldıklarında ortalık ayağa kalkıyor!... "ne olacak bu çocukların hali, yazık değil mi?" deniyor... bu hassasiyet neden klasik müzik yarışmalarında gösterilmiyor?... çocuk tv deki yarışmalarda çıkıp herhangi bir müzik türünde icraat yapınca "bu çocukların gelecekleriyle oynanıyor, bu yaşta çocuklara yazık değil mi? kişilikleri bozulacak vs vs vs" diyenler neden kemanla vivaldi çalarak yarışan çocuğun kişiliğini düşünmüyorlar?...

neler yazıyorum böyle... aforoz edileceğim:))... gerçi aforoz edilmek için benim yerim ve konumum uygun değil... yani bir hiçim sonuçta neyim aforoz edilecek::)))... hiç tv ye çıkıp da türkü söyleyen çocuk ile yarışmada vivaldi, paganini çalan çocuk kıyaslanır mı!... de mi?... işte sorun burada... ben çocukları gözeterek yazıyorum ama yanıtlar müzik türü üzerinden geliyor:)...

sanat, yarışmaların içine sıkıştırılacak kadar küçük ve basit mi?... yarışmalardan daha yapıcı ve etkili yollar yok mu?... sanatçılar utanmıyorlar mı hiç?...

bu yarışmalarda jüri neye bakıyor?... tekniği muhteşem, makine gibi hatasız çalan çocuk mu? yoksa hatalı da olsa duygularını katabilen çocuk mu? ikisi birden mi?... yoksa hiç biri mi?...

müzik okulları bütün dünyada bir yandan çocukları yarıştırırken, diğer yandan neden birbirleriyle de yarış halindeler?... en büyük dehayı biz yetiştirdik demek için mi?... belki de bu kadar büyük bir deha bizi tercih etti demek içindir... müzik okulları müzik dehası yetiştirme konusunda ne derece bir etkiye sahip?... yoksa iş okulla filan alakalı değil de, daha çok çocukla mı alakalı?...

müzik dehası yetiştiren okullarda verilen eğitim nasıl bir eğitim? benim bilmem oldukça güç ama tahmin edebiliyorum... o çocuklar çocukluklarını yaşayabiliyorlar mı?... çocuk eğitiminde finlandiya eğitim sistemi diye bas bas bağıranlar acaba müzik okullarındaki eğitim için ne düşünüyorlar?... dünyada waldorf okulları yükselen değer iken, müzik dehası yetiştiren bu fabrikalardaki eğitim sistemi neye benzemektedir?... yarışmalara hazırlanan çocuklar o süreçte nasıl yaşıyorlar?... çocuğun yarışma heyecanı yaşaması gerekli mi?... yada kaybetme üzüntüsü?... çok daha önemlisi, kazanma sevinci?...

bir çok sanatçının finlandiya eğitim sistemini yere göğe sığdıramadığına tanık oldum defalarca... tamam, sonuçta onlar da bilmeden övüyorlar, o ayrı konu ama sanat eğitimi konusunda pek eleştiriye tanık olamadım... yani muhteşem bir virtüöz, yorumcu vs yetişsin de, isterse manastırda yetişsin gibi bir hava seziyorum ben...  övüle övüle yere göğe sığdırılamayan o finlandiya eğitim sisteminde çocuklar örgü örerler, yemek yaparlar, patlıcan biber yetiştirirler, ahır temizlerler vs vs... peki şöyle bir öneri getirsem: konservatuvarlarda da böyle bir eğitim olsun?... hadi bakalım, kolay gelsin:)))...

çocuklar neden en zor eserleri en iyi şekilde çalmak zorunda olsunlar ki?... çocuklar neden en zor matematik ve fizik problemlerini çözmek zorunda değiller? bugünün minik picassolarından bahsedildiğini ben pek görmedim, duymadım ama bugünün minik mozartı kaynıyor ortalık!... neden?...

insanların başarılarına baktığımızda, o başarının büyük başarısızlıklar sonrasında geldiğini görüyoruz çoğu zaman... örneği çok fazla... defalarca tökezleme sonrasında geliyor büyük başarılar... peki 8 yaşında büyük başarılar alan çocuğun suçu ne?... neden tökezleyip düşme ve kendi başına ayağa kalkma şansı onlara tanınmıyor?... başarı çok mu önemli?... önemliyse neden önemli?... bir çocuğun başarısından size ne?... ve başarı ne?...

bu yazıda belki de tek "aferin bak doğru yazmış adam" denecek fikrimi de yazayım, eksik kalmasın: çocuklara da aslında matah ödüller vermiyorlar (büyük yarışmaları kastetmiyorum)... madem vereceksiniz, tam verin şu ödülleri... bildiğimiz maddi ödüller olsun eğer ille de olacaksa... sevinen de üzülen de tam yaşasın duygusunu... insanları kandırmayın "çocuğa büyük ödüller verilmez falan filan" gibi zırvalıklarla... iş ödülü vermeye gelince birden çok duyarlı oluveriyorsunuz... tören düzenleyip 2000 öyro, 5 bin dolar filan veriyorlar!... yahu ben öyle çocuklar tanıdım sizin yarışmalarınız sayesinde, valla en azından bi 100 bin avro yu fazlasıyla hak ediyorlar... yada vasatın üstünde enstrümanlar verin... konserlerde kullanabilecekleri enstrümanlar hediye edin ödül olarak... ciddiyim... madem yapıyorsunuz, doğru düzgün ödüller verin... 11 yaşında çocuk resmen jüriden daha iyi ama ödül 5 bin dolar!... iş mi bu?... child prodigy olmayı siz ne sanıyorsunuz?... yemin ederim dalga geçmiyorum bu sefer... o çocukları yarıştırıyorsunuz madem, hiç olmazsa oldukça iyi enstrümanlarla gönderin evlerine...

gönlümden geçen şudur: çocuklar müzikle uğraşsınlar... kompozitör de olsunlar, virtüöz de... dahi de olsunlar, vasat da... konserler versinler... sadece gençlik ve çocuk orkestralarında değil, devlet yada özel, tüm senfoni ve filarmoni orkestralarında kadrolu müzisyenlerle birlikte yan yana sürekli çalsınlar... sadece 23 nisanlarda yada 19 mayıslarda da değil... her sezon mutlaka solist olarak da programa makul oranda dahil edilsinler... tüm festivallerde onlara da yer verilsin... mesela istanbul festivalinin açılış yada kapanış konserini de verebilecek bir çok genç yeteneğimiz var... çok iyi genç bestecilerimiz var, eserleri programlara dahil edilebilir... öğrenciler; okullarda, üniversitelerde, şehrin halka açık belli mekanlarında sürekli konserler verebilirler... üstelik halkımız da melodikayla çalınan hasretinle yandı gönlüm dinlemekten kurtulur ve doğru düzgün müzik dinleme şansına kavuşur... çala kalem yazabildiklerim bunlar, sadece örnek... makine gibi çalsınlar yada çalamasınlar... kendilerini ifade etsinler müzikle... bu ifade edişleri muhteşem de olabilir, vasat da... ama yarıştırılmasınlar... bir kez daha yazayım: yarışma; sanatın da, çocuğun da ruhuna aykırıdır... rekabet doğanın temelidir, yaşama şansıdır... daha hızlı koşan yaşam şansı bulur doğada ama sanat gibi bir güzelliğin içinde yaşama şansı yakalamak için rekabete gerek var mıdır?...

Yorumlar

Popüler Yayınlar

Popüler Yayınlar